Το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού βρίσκεται στο Μοναστηράκι, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Απλώνεται στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Αδριανού, Άρεως, Κλάδου και Βρυσακίου, καθώς και στο Τζαμί Τζισδαράκη.

Αυτό το μοναδικό Μουσείο αποτελεί μια «γειτονιά» της νεότερης Αθήνας, με κτήρια που χρονολογούνται από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα. Τα κτήρια αυτά, μαζί με τα εκθέματα, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο μνημειακό και πολιτιστικό τοπίο στον πολεοδομικό ιστό της πόλης.

Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου αναδεικνύει κρίσιμες πτυχές του νεότερου ελληνικού πολιτισμού, από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, παρουσιάζοντας τεκμήρια της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Περίπου 3.000 αντικείμενα, ψηφιακά εκθέματα και πλούσιο εποπτικό υλικό συνθέτουν μια εντυπωσιακή συλλογή που περιλαμβάνει και χώρους για εκπαιδευτικά προγράμματα, περιοδικές εκθέσεις, εκδηλώσεις, υπαίθριο θέατρο, αναψυκτήριο και πωλητήριο.

Το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, στη νέα του μορφή, συνδυάζει παραδοσιακή αρχιτεκτονική με σύγχρονες τεχνολογίες και προσφέρει μια σύγχρονη και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση, αναζωογονώντας μια ιστορική γειτονιά της Αθήνας.

Η περιήγηση στη γειτονιά του Μουσείου αποκαλύπτει ένα πολύπλευρο μωσαϊκό ιστορικών καταλοίπων: το υστερορωμαϊκό τείχος, η παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Θωμά, η πύλη και η κρήνη του αρχοντικού Χωματιανού-Λογοθέτη, το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου όπου έψελνε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, η οικία Δραγούμη και τα σπίτια του 19ου και του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.

Η εμπειρία περιήγησης στο Μουσείο αποτελεί ένα συναρπαστικό ταξίδι αυτογνωσίας, καθώς κάθε σπίτι φιλοξενεί μια θεματική ενότητα που εξετάζει μια διαφορετική πτυχή του νεότερου ελληνικού πολιτισμού. Ο περιβάλλων χώρος, με την αυθεντική αποκατάσταση των παλιών πλακιώτικων αυλών, ενισχύει την εμπειρία των επισκεπτών. Η νέα έκθεση επικεντρώνεται στην περίοδο από το 1750 έως το 1960, παρουσιάζοντας αντικείμενα που αποτυπώνουν την πλούσια ιστορία και ταυτότητα της Ελλάδας.

Το Μουσείο, ιδρυθέν το 1918, είναι ένα από τα αρχαιότερα της χώρας. Στην ανανεωμένη του έκθεση, δίνεται έμφαση στον άνθρωπο και τον πολιτισμό του, προσφέροντας παράλληλα χώρους για εκπαιδευτικά προγράμματα, περιοδικές εκθέσεις και εκδηλώσεις, υπαίθριο θέατρο, καφετέρια και πωλητήριο.

«Η Οπλαρχηγός Ελένη» – Κέντημα

Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η περιοχή των Βαλκανίων βρίσκεται σε αναβρασμό, με την ανάδυση εθνικών κινημάτων που οδηγούν σε συγκρούσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και μεταξύ των εθνοτήτων της περιοχής. Ιδιαίτερα η Μακεδονία γίνεται πεδίο έντονων εθνοτικών αντιπαραθέσεων, με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Σερβία να προσπαθούν να εδραιώσουν την επιρροή τους στην περιοχή.

Μορφές όπως ο Παύλος Μελάς, ο Τέλος Άγρας και ο Γεώργιος Μόδης πολεμούν για μια ελληνική Μακεδονία. Οι γυναίκες, επίσης, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, είτε ως δασκάλες στα ελληνικά σχολεία είτε ως οπλαρχηγοί, όπως η θρυλική Περιστέρα Κράκα, η «Οπλαρχηγός Ελένη». Το κέντημα τοίχου που εκτίθεται στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, δημιουργήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, με την τεχνική κασινάκι, χρησιμοποιώντας μεταξοκλωστές και απλικέ λεπτομέρειες από ατλάζι. Το κέντημα, εμπνευσμένο από τη μορφή της Κράκα, αποτυπώνει το πνεύμα και τον ηρωισμό της εποχής του Μακεδονικού Αγώνα.