Η φύση των Αγράφων έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις πλέον καθαρές περιοχές στον πλανήτη. Η ψηλότερη κορυφή τους είναι η Καράβα με υψόμετρο 2.184 μέτρα. Συνολικά τα Άγραφα έχουν 7 κορυφές με υψόμετρο πάνω από 2.000 μέτρα. Αυτές είναι η Καράβα (2.184 μ.), το Ντελιδίμι (2.163 μ.), το Βουτσικάκι (2.154 μ.), η Φτέρη (2.128 μ.), η Λιάκουρα (2.043 μ.), η Μαράθια (2.042 μ.), τα Καλύβια (2.018 μ.)[1] Επίσης έχουν πολλές άλλες με υψόμετρο πάνω από 1.900 μέτρα.

Τα βουνά των Αγράφων είναι δασωμένα. Σε μεγάλο υψόμετρο κυριαρχεί το έλατο. Από τα Άγραφα πηγάζουν οι ποταμοί Ταυρωπός και Αγραφιώτης.

Τα Άγραφα γνώρισαν ακμή την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι Οθωμανοί έκριναν ασύμφορη την εγκατάσταση φρουράς για τον στρατιωτικό έλεγχο της περιοχής, θεωρώντας προτιμότερο να παραχωρήσουν στην περιοχή καθεστώς αυτονομίας και να εισπράττουν μία σταθερή φορολογία. Προχώρησαν λοιπόν το 1525 μ.Χ. στην υπογραφή της συνθήκης του Ταμασίου με την οποία παραχωρήθηκε αυτονομία στην περιοχή των Αγράφων, με αντάλλαγμα την υποχρέωση των κατοίκων να καταβάλλουν ετήσια φορολογία 50.000 γρόσια. Έδρα της αυτόνομης περιοχής των Αγράφων, που απλωνόταν από τα όρια του κάμπου της Καρδίτσας μέχρι τον ποταμό Αχελώο, ορίστηκε το Νεοχώρι.  Τα χρόνια που ακολούθησαν η περιοχή αναπτύχθηκε οικονομικά γεγονός που αποτυπώνεται στις μεγάλες εκκλησίες και μοναστήρια που χτίστηκαν αυτή την περίοδο. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η τέχνη της αγιογραφίας με τους ντόπιους αγιογράφους να δημιουργούν αξιόλογα εργαστήρια αγιογραφίας. Λόγω του κλίματός μεγαλύτερης ελευθερίας και της οικονομικής ανάπτυξης που επικρατούσε, τα Άγραφα προσέλκυσαν ανθρώπους του πνεύματος όπως ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός που ίδρυσε το Ελληνομουσείο Αγράφων, ανώτατη σχολή γραμματικών και θρησκευτικών σπουδών.

Παράλληλα η περιοχή συγκέντρωσε πολλούς φυγάδες που αντιμετώπιζαν προβλήματα με τις οθωμανικές αρχές οι οποίοι συγκρότησαν μαζί με ντόπιους οπλαρχηγούς σώματα κλεφτών. Σε ορισμένους οπλαρχηγούς αυτών των σωμάτων ανατέθηκε από τους Τούρκους η ασφάλεια της περιοχής. Οι ομάδες αυτές αποτέλεσαν τα σώματα των αρματολών. Σημαντικότερος κλέφτης των Αγράφων ήταν ο Κατσαντώνης που έδρασε την περίοδο 1802-1808. Για τη σύλληψη του οργανώθηκαν από τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων πολλές επιχειρήσεις που αποτύγχαναν για αρκετά χρόνια. Τελικά συνελήφθη το 1808 ενώ ήταν βαριά άρρωστος και μεταφέρθηκε στα Ιωάννινα όπου θανατώθηκε. Από τα Άγραφα καταγόταν και ο οπλαρχηγός της ελληνικής επανάστασης του 1821 Γεώργιος Καραϊσκάκης. Ανέλαβε το αρματολίκι των Αγράφων μέχρι το 1824 και στην συνέχεια ορίστηκε αρχιστράτηγος της Ρούμελης μέχρι τον θάνατό του το 1827.

Τ’  Άγραφα είναι ονομαστό χωριό με πλούσια ιστορία και απαράμιλλο φυσικό κάλλος, χτισμένα σε ένα οροπέδιο 880 μέτρων στην πλαγιά του Κουκουρούντζου(1720μ.)  και κάτω από τις κορυφές Μουμζέλι και Κοκοτός(1433μ.). Είναι περιτριγυρισμένα από φαράγγια του ποταμού αγραφιώτη και των συμβολών του. Έχει συνολικά γύρω στους 200 κατοίκους τον χειμώνα, ενώ στην απογραφή 18/03/2001 απογράφηκαν 1070. Απέχει 70 χλμ. από το Καρπενήσι.         Στ’  Άγραφα συμπεριλαμβάνονται και οι οικισμοί Καμάρια, Νιάλα, Πετράλωνα (Σάικα), Παραμερίτα, Γαβρολισιάδα, Χονταίϊκα, Μπλό, Βάρσοι και Μίκρα. Από όλους τους συνοικισμούς τα Καμάρια και η Νιάλα κατοικούνται μόνο το καλοκαίρι από κτηνοτρόφους ενώ κάποιοι άλλοι, είναι σχεδόν ακατοίκητοι.

Στη μέση του χωριού είναι η μεγάλη πλακόστρωτη πλατεία με τα πελώρια αιωνόβια πλατάνια και τις δροσερές βρύσες. Τ’  Άγραφα είναι ένα μοναδικό χωριό, πνιγμένο στη βλάστηση και τα νερά, ένας μοναδικός τόπος για αποδράσεις και γνωριμία με την αληθινή φύση και την πραγματική ορεινή εμπειρία.

Στ’  Άγραφα υπάρχουν πολλές εκκλησίες. Στο κέντρο του χωριού ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκκλησίες του Αγίου Δημητρίου (κτίστηκε το 1900) που είναι και ο προστάτης Άγιος του χωριού, η παμπάλαια εκκλησία του Άγίου Γεωργίου (κτίστηκε το 1610)  με σπάνιες αχρονολόγητες τοιχογραφίες και η εκκλησία της Παναγίας (κοίμησης της Θεοτόκου)  (κτίστηκε το 1600) σε ύψος 980 μέτρα (στο καραούλι του χωριού). Στο δρόμο για τον Αγ. Νικόλαο βρίσκεται και η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Στο συνοικισμό κορφιάδες οι εκκλησίες του Αγίου Αθανασίου και της Αγίας Παρασκευής.
Στις εκκλησίες των Αγράφων τελευταία προστέθηκε και η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, στον ομώνυμο λόφο. Στoν συνοικισμό Σάϊκα υπάρχει το μοναστήρι της Αγίας τριάδας που κτίστηκε το 1641. Στη σωζόμενη εκκλησία υπάρχουν αξιόλογες αγιογραφίες οι οποίες χρήζουν όμως άμεσης συντήρησης.

Με την προσφορά του Γεωργίου Σωτ. Χόντου, στο λόφο της Αγίας Βαρβάρας στήθηκε ο ορειχάλκινος ανδριάντας του Ήρωα. Ο ανδριάντας είναι ένα έργο των γλυπτών Λουκά Λουκίδη και Αναστασίας Γιαννέτας, οι οποίοι τον φιλοτέχνησαν με την υποστήριξη του καθηγητή της Σχολής Καλών τεχνών κ. Θεόδωρου Παπαγιάννη.

Τ’  Άγραφα δυστυχώς κάηκαν το 1942 από τους Ιταλούς και ξανακτίστηκαν διατηρώντας την παραδοσιακή τους αρχιτεκτονική. Το μόνο κτήριο που διασώθηκε είναι το παλιό Δημαρχείο(κτίστηκε το 1921).

Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Τ Ι Κ Α      Π Α Ν Η Γ Υ Ρ Ι Α

Στα χωριά των Αγράφων κάθε χρόνο γίνονται πολλές θρησκευτικές γιορτές και πανηγύρια.

• Χριστούγεννα, Απόκριες ,  Πρωτομαγιά
• Πάσχα(με το παραδοσιακό κάψιμο του Ιούδα)  στον  Άγιο Δημήτριο Άγράφων
• Στις 9/5 (Αγ. Νικολάου) στο συνοικισμό Σέλλο.
• Στις 8/6 στο Τροβάτο.
• Του Αγίου Πνεύματοςστη Σάϊκα.
• Των Αγίων Πάντωνστη Βαρβαριάδα.
• Στις 28/6 (Πέτρου και Παύλου) στην Κουστέσα.
• Στις 29/6 (Αγίων Αποστόλων) στα Άγραφα.
• Στις 20/7 (Προφήτη Ηλία) στα Άγραφα, το Μοναστηράκι, το Μάραθο, τοΤρίδεντρο, το Βαλάρικαι στη Νιάλα.
• Στις 26/7 (Αγίας Παρασκευής) στη Φτέρη τα Μεγ.Βραγγιανά, και τηνΠαραμερίτα.
• Στις 27/7 (Αγίου Παντελεήμονος) στο Σίχνικο.
• Στις 6/8 (Σωτήρος) στα Άγραφα.
• Στις 15 Αυγούστου (Παναγίας) στα Άγραφα, στο Μοναστηράκι, στηνΚλοποκίτσα, στα Επινιανά, στο Τροβάτο, και στο Βαλάρι.
• Στις 23/8 (Προυσιώτισσα) στα Καμάρια.
• Στις 24/8 (Κοσμά του Αιτωλού) στη Μίκρα.
• Στις 29/8 (Αποκεφάλιση του Ιωάννου του Προδρόμου) στο Παλαιοκάτουνο.
• Στις 7/9 (Παναγία η Στάνα) στο Μοναστήρι.
• Στις 14/9 (του Σταυρού) στο Τροβάτο.
• Στις 26/10 (Αγίου Δημητρίου) στο Μοναστηράκι.
• Στις 8/11 (των Αγίων Ταξιαρχών) στο Μάραθο.