πρώτος Συνεταιρισμός με πλούσια κοινωνική προσφορά της νεότερης και σύγχρονης εποχής στον κόσμο.Τα Αμπελάκια επί τουρκοκρατίας ανάπτυξαν αξιόλογη δράση σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής, γιαυτό και κατάκτησαν σημαντική θέση στην ιστορία του νεοελληνικού πολιτισμού, αλλά και του ευρωπαϊκού. Τα Αμπελάκια έγιναν ονομαστά για την οργάνωση και ανάπτυξη της οικονομικής τους ζωής, με την ίδρυση και λειτουργία ενός πρότυπου συνεργατικού συνεταιρισμού όλων των κατοίκων.
Ο συνεταιρισμός των Αμπελακίων ιδρύθηκε το 1788, έζησε 23 έτη και διαλύθηκε το 1811. Σκοπός όλης της οργάνωσης και της ζωής του συνεταιρισμού ήταν η εξυπηρέτηση του γενικού συμφέροντος των μελών της κοινότητας.
Τα μέλη του συνεταιρισμού έφτασαν σε 6.000, από τα οποία τα 4.000 άτομα ήταν από τα Αμπελάκια και τα υπόλοιπα 2.000 από τα γύρω χωριά. Η συμμετοχή ήταν ως εξής: Οι κεφαλαιούχοι κατέβαλαν τα κεφάλαιά τους, οι γαιοκτήμονες τη γη τους, για την καλλιέργεια βαμβακιού και ερυθρόδανου και οι εργάτες την εργασία τους. Το κατώτατο όριο της συνεταιριστικής μερίδας ήταν 5.000 γρόσια (1.700 φρ.) και το ανώτατο όριο 20.000 γρόσια (6.800 φρ.). Το αρχικό κεφάλαιο ήταν 300.000 γρόσια.
Οι γυναίκες και τα παιδιά εργάζονταν στους αγρούς, στα κλωστήρια, υφαντήρια, και τα βαφεία του συνεταιρισμού. Οι παραγωγοί του βαμβακιού, όταν παράδιναν αυτό στο συνεταιρισμό, έπαιρναν το μισό της αξίας του σαν προκαταβολή. Την αξία εκτιμούσαν προσωπικά ειδικοί εμπειρογνώμονες. Οι εργάτες και οι εργάτριες έπαιρναν και αυτοί προκαταβολή και τους δινόταν γραμμάτιο, πάνω στο οποίο γράφονταν τα ημερομίσθια.
Το ανώτατο κυρίαρχο σώμα του συνεταιρισμού ήταν η γενική συνέλευση όλων των μελών του. Η γενική συνέλευση αποφάσιζε για όλα γενικά τα ζητήματα, εξέλεγε κάθε τρία χρόνια πενταμελές διοικητικό συμβούλιο και δωδεκαμελή εξελεγκτική επιτροπή, που έλεγχε όλα τα στοιχεία της οικονομικής διαχείρισης του συνεταιρισμού. Η διάλυση του συνεταιρισμού (1811) οφείλεται στη δίωξή του από του Αλή – πασά και στην πτώχευση του αυστριακού δημόσιου ταμείου και των αυστριακών τραπεζών.